International Polikliniği Etiler Çocuk Hastalıkları Uzmanı Dr. Filiz Odabaşı Seeborg "Anne-babanın bilmesi gereken en önemli nokta, tuvalet eğitimi sırasında çok sabırlı olmak ve çocuğa hiç kızmamaktır." Diyor ve tuvalet eğitiminin zamanlaması konusunda şunları söylüyor: “Mesane ve dışkı kontrolü öğrenilmesi gereken sosyal bir olaydır. Çocuğunuza tuvaleti kullanmayı öğretmek zaman ister, anlayış ve sabır gerektirir. En önemlisi, bu alışkanlığı edinmesi istenen çocuğa hiç bir zaman zorlama yapılmamasıdır. Tuvalet eğitiminin başlaması gereken belli bir yaş yoktur. Bunun için doğru zaman, çocuğun fiziksel ve psikososyal gelişimine bağlıdır. 12 aydan küçük çocukların mesane ve barsak kontrolü hiç yoktur, bundan sonraki 6 ay içinde bir miktar kontrol etme yetisi kazanırlar. 18-24 aylar arasındaki çocuklar genellikle tuvalet eğitimine hazır olduklarını belli ederler ama bazı çocuklar 30 ay veya daha ileri aylarda tuvalet eğitimine hazır olmayabilirler. Çocuğunuz tuvalet eğitimine ayrıca duygusal olarak da hazır olmalıdır. Çocuk tuvaleti kullanmayı kendisi istemeli ve bunu yaparken de herhangi bir çekinme, korku belirtisi göstermiyor olması gerekmektedir. Eğer çocuğunuz kuvvetli bir şekilde direniyorsa tuvalet eğitimi için bir süre daha beklemek uygun olur.”
Ne zaman hazır olduğunu gösterir?
Anne-babanın bilmesi gereken en önemli nokta, tuvalet eğitimi sırasında çok sabırlı olmak ve çocuğa hiç kızmamaktır. Bu eğitimin bir savaş haline dönmemesi anne-babanın elindedir. Peki hazır olup olmadığı nasıl anlaşılır? İşte bazı önemli ipuçları:
• Uykudan uyandığında bezi ıslak değilse veya gün içinde en az 2 saat bezi kuru kalıyorsa
• Dışkılama zamanı çok düzenli ise veya hemen önceden anlaşılabiliyorsa (bazı mimikler, vücut hareketleri veya sözle)
• Basit komutları yerine getirebiliyorsa
• Banyoya kendi başına gidebiliyor ve üstündekileri çıkartıyorsa
• Bezi kirlendiğinde rahatsız oluyor ve bezini değiştirmenizi istiyorsa
• Tuvalet veya lazımlığını kullanmak istiyorsa
• Yetişkinlerin kullandığı iç çamaşırlarını giymek istiyorsa
Çocuğunuz hazır olduğunda ona ufak bir lazımlık alın. Zira çocuk bunun üstüne kolaylıkla oturabilir ve oturduğunda ayakları ile yere basabilir. Bu, kendisini güvende hissetmesine de yardımcı olacaktır. Çocuklar ailedeki diğer bireylerin tuvaleti kullanmalarını da gözlemlemek isteyebilirler. Bazen anne-baba tuvaleti kullandıklarında çocukların da içeri girmesi onlara bu davranışın öğrenilmesinde yardımcı olabilir. Büyüklerin tuvaleti kullanmasını görmesi çocuğunuzun da aynı şeyi yapmayı istemesine yol açacaktır. Tabii en uygunu bu deneyimi kız çocukların anneleri ile, erkek çocukların da babaları ile yaşamalarıdır.
Çocuğunuza idrar veya dışkısını yapmak üzere olduğunda size haber vermesini söyleyin. Çocuğunuz genellikle tuvalet ihtiyacını bezinde giderdikten sonra size haber verecektir. Bu, çocuğunuzun kendi vücut fonksiyonlarının farkında olmaya başladığının bir göstergesidir. Çocuğunuzu bunu size söylediği için ödüllendirin ve ona bir daha sefere tuvaletini yapmadan önce size haber vermesini söyleyin.
Düzenli tuvalete götürün
Çocuğunuzun idrar veya dışkısını yapmak üzere olduğunu gördüğünüzde onu lazımlığına götürün. Her seferinde sadece bir kaç dakika süreyle çocuğunuzu lazımlığa oturtun. Çocuğunuz lazımlıkta otururken ona ne yapmasını istediğinizi anlatın. Neşeli ve doğal olun. Eğer karşı koyarsa ısrar etmeyin. Çocuğunuzun direnmesi onun tuvalet eğitimine henüz hazır olmadığını gösterir. Çocuğunuzu günün belli saatlerinde (sabah uyandığında, yemeklerden sonra, uykudan önce) düzenli olarak tuvalete götürmeniz onun bu alışkanlığı daha kolay edinmesine yardımcı olacaktır.
Tuvalet eğitiminin başarısı çocuğunuzun bu alışkanlığı öğrenme hızına bağlıdır. Çocuğunuzun gösterdiği çabayı ve ilerlemeyi ödüllendirmelisiniz. Bu nedenle çabuk sonuç almaya çalışmamalısınız. Çocuk tuvalet ihtiyacını tuvalette giderdiği her zaman onu övücü sözler söyleyip sarılın. Bunun tersi durumlarda kızmamağa özen gösterin. Cezalandırma çocuğunuzun kendisini suçlu hissetmesine yol açacak ve tuvalet eğitimi sürecini uzatacaktır.
Bazen çocuğunuz tuvaleti geldiğinde sizden bez isteyebilir ve tuvalet ihtiyacını gidermek için kendi belirlediği bir yerde oturmak isteyebilir. Bunu başarısızlık olarak değerlendirmek yerine tuvaletinin geldiğini anladığı için çocuğunuzu ödüllendirmelisiniz. Bu durumda, çocuğunuzun bezi üzerinde olduğu halde tuvaletini banyoda yapmasını önerebilirsiniz kendisine. Ondan sonra yavaş yavaş bezi olmadan lazımlığa oturarak tuvaletini yapmasını sağlayabilirsiniz.
Çoğu zaman çocuğunuz lazımlıktan çok normal tuvalete oturmayı zamanı gelince kendisi isteyecektir. Bu istek karşısında çocuğunuzun tuvalete nasıl oturması gerektiğini de sizin ona öğretmeniz gerekecektir.
Tuvalet eğitimi öncesi, eğitim sırasında veya sonrasında herhangi bir sorunuz olduğunda veya aklınıza bir konu takıldığında lütfen çocuk doktorunuza danışın. Genellikle ufak bir sorun kolayca çözülebilir, fakat tıbbi veya psikolojik problemler varsa o zaman tedavi gerekebilir. Çocuk doktorunuzdan gelebilecek herhangi bir yardım veya öneri çocuğunuzun tuvalet eğitimini kolaylaştıracaktır.